Konu Anlatım 3-Solunum Sistemi

  SOLUNUM SİSTEMİ      

Havadan alınan oksijenle hücrelerdeki besin maddelerinin yakılıp enerji elde edilmesi olayına solunum denir (Özkan,2010). Kandaki karbondioksit (CO₂) gazının oksijen gazı (O₂) ile yer değiştirmesini sağlayan sistem ise solunum sistemidir.

    Solunum sistemini oluşturan organlar burun, yutak, soluk borusu, akciğerler ve bronşlardır.

Burun: Solunum sisteminin dışarı açılan kısmıdır. Burun içindeki kıllar ve nemli yüzey, havanın içindeki tozların tutulmasını sağlar. Ayrıca burun içindeki nemli yüzey ve burun içinin kıvrımlı oluşu soğuk havalarda, havanın ısınarak akciğerlere gitmesini sağlar. Burnun en uç kısmındaki koklama sinir uçları, havadaki küçük parçacıklar tarafından uyarılarak koku alma faaliyetini yapar.

Yutak:Yutak ağız ve burun boşluğunu, soluk ve yemek borusuna birleştiren kısımdır.

Soluk borusu:Yutak ile akciğer arasında kalan 10-12cm uzunluğundaki borudur. Soluk borusunun başlangıç bölümü gırtlaktır. Gırtlakta ses telleri vardır. Ayrıca küçük dil yutkunurken soluk borusunu kapatır. Soluk borusunun iç yüzeyi nemli ve tüylerle kaplıdır. Bunlar soluk borusuna kaçan toz gibi  maddeleri yakalayarak öksürük ve balgamla dışarı atar. Soluk borusunun alt kısmı bronş adı verilen iki kola ayrılır. Bronşlardan biri sağ, diğeri sol akciğere bağlanır. Soluk borusu üst üste dizilmiş kıkırdak halkalardan oluşmuştur.

Akciğerler: Göğüs kafesi içinde yer alır ve akciğerler solunumun en önemli organlarından biridir. Akciğerler Plevra adı verilen sağlam bir zarla çevrilir. Bu zar akciğerleri darbe, basınç gibi dış etkenlerden korur. Akciğerler sağ ve sol olmak üzere iki parçadır. Ayrıca her bir parça lob denilen bölümlere ayrılmıştır. Sağ akciğer üç, sol akciğer ise iki lobdan oluşur. Bronşlar akciğerlere girdikten sonra daha ince dallara ayrılır. Bu ince dallara bronşçuk denir. Bronşçuklar üzüm salkımı şeklinde hava keseleri ile sonlanır. Bu hava keselerine alveol denir. Alveoller akciğer yüzeyinin daha geniş olmasını sağlar. Bu özellik solunumu kolaylaştırır. Hava ile kan arasındaki gaz alışverişi alveollerde yapılır(14).

      Solunum sisteminde solunum organlarının yanı sıra kaburgalar, göğüs kasları ve diyafram bulunur.

Diyafram: Göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran kuvvetli bir kastır.Kasılıp gevşemesi ile akciğerlerin hacmi değişir ve akciğerlere hava girip çıkmasını sağlar.

Göğüs kasları: Kasılıp gevşeme yaparak göğüs kafesinin hacmini değiştirir(Özkan,2010).

SOLUK ALIP VERME OLAYI

Soluk Alma:                                                                    

•         Kaburga ve diyafram kasları kasılır.

•         Göğüs boşluğu ve akciğerler genişler.

•         Ciğerler temiz hava ile dolar.

Soluk Verme:

•         Kaburga ve diyafram kası gevşer.

•        Göğüs boşluğu ve akciğer daralır.

•      Ciğerlerdeki kirli hava dışarı atılır(15).

KAYNAK: http://www.fenokulu.net/yeni/Fen-Konulari/Bolum/6-Sinif-Fen-ve-Teknoloji/i/